De prijs van altijd moeten: wat Black Friday ons leert over onze mentale batterij [Column] Evelien Gubbels: 'Zoektocht naar Chronisch Geluk' (28)

Volgende week is het weer zover: Black Friday. Het is momenteel de periode waarin we overspoeld worden door schreeuwerige banners, pop-ups, aftelklokken en mails met teksten als: “Mis het niet!” of “Nog maar een paar uur!”
En laten we eerlijk zijn: zelfs als je helemaal niets nodig hebt, kun je toch het gevoel krijgen dat je iets moet. Want stel je voor dat je dé deal van het jaar misloopt… En dat zette me weer aan het denken: wat gebeurt hier eigenlijk?

Ik vond een verrassend simpel antwoord:
Black Friday triggert precies hetzelfde mechanisme in onze hersenen dat het hele jaar door al overuren draait: FOMO, ofwel de Fear Of Missing Out.

De psychologie achter FOMO en waarom die zo vermoeiend is
FOMO is een moderne hippe term. Maar het is een oeroud hersensysteem dat geactiveerd wordt bij schaarste. Ik leg je dat graag uit: Wanneer je brein leest: “Nog maar 2 stuks!” of “Alleen vandaag!”, maakt het dopamine aan. Dopamine is het stofje dat zegt: “Ga! Nu! Dit is belangrijk!”. En dit stofje was erg handig wanneer ooit voedsel schaars was. Want op dat moment is het belangrijk om ‘dat nu te willen’.

Het heeft tegenwoordig echter een valkuil. Want dit mechanisme is minder handig wanneer reclamesystemen precies weten hoe ze dat mechanisme moeten aanzwengelen.

Volgens mij kunnen we dit reclametrucje breder bekijken dan alleen de blackfriday deal. Zou het zo kunnen zijn dat we in een tijd leven waarin ons brein het hele jaar door Black Friday/ FOMO-signalen krijgt? Denk aan:

• Het missen van een werkmail of appje.
• Het missen van een sociale uitnodiging.
• Het missen van een kans.
• Het missen van een aankoop.
• Loop niet díe éne carrière mis, of dat event.
• Mis geen stap, geen trend, geen mogelijkheid.

Nu zul je je misschien afvragen of dit erg is? Hoeft niet per se, maar er schuilt echter wel een gevaar in: Een brein dat constant bang is iets te missen, komt nooit écht tot rust.

Black Friday als spiegel: waar geef jij te veel korting op?
Wat als we Black Friday en het principe van FOMO (fear of missing out) nou eens gebruiken als spiegel?

We krijgen nu korting op van alles: stofzuigers, sneakers, koptelefoons, wasmachines, abonnementen, boeken etc. En daarbij zijn we misschien wel bang dat we dé aanbieding van de dag/ of week missen. Een beetje vergelijkbaar met dat men vaak in het dagelijks leven ook bang kan zijn om ‘iets’ te missen (FOMO).

Ik zie het bij mijn cliënten, maar ook om me heen, en soms ook bij mezelf: We rennen van de ene activiteit of taak naar de anderen, van weekend naar weekend, we vergelijken, reageren snel en adequaat (of vergeten het door de drukte), scrollen op onze telefoon en zijn bang om iets mis te lopen; het kan gaan om een carrièrekans, een leuke dag, een mooie herinnering?

Maar… als we eens iets verder nadenken. Hoe zit het dan met de rest van je leven? Naast al die leuke weekenden, mooie kansen, leuke berichtjes en sociale gelegenheden?
Waar geven wij zélf het hele jaar door onbewust korting op?

• Geef je korting op je rust, omdat je vind dat je dóór moet? Of omdat die vriend of vriendin op je zit te wachten?
• Geef je korting op je grenzen, omdat je niemand wil teleurstellen?
• Geef je korting op je energie, omdat ‘even snel’ toch moet kunnen?
• Geef je korting op je behoeften, omdat ze jou minder belangrijk lijken dan die van een ander?

Geven we zelf soms niet ook (zonder dat we het in de gaten hebben) korting op dingen die ons eigenlijk zouden moeten beschermen? Díe dingen die eigenlijk een basis zouden moeten zijn voor een gezond en gelukkig leven?

Een kleine oefening: wat zou jij níet kopen, zelfs als het vandaag in de aanbieding was?
Stel dat je vandaag iets kon kopen (iets dat niet materialistisch is). Iets met 80% korting. Of stel dat je iets kon kiezen en er juist geld ‘bij’ kreeg..

Wát zou jij absoluut niet willen aanschaffen?

• Extra verplichtingen?
• Een overvolle agenda?
• Nog een verwachting waar je aan moet voldoen?
• Een vriendschap die energie kost?
• De druk om altijd beschikbaar te zijn?

Door dit eerlijk te beantwoorden, zie je vaak ineens helder wat je eigenlijk al te lang meesjouwt. En soms is dát het enige wat je nodig hebt om een ietsje liever leven te creëren. Een leven waarin FOMO iets minder voorkomt en balans juist wat meer naar voren mag komen.

Misschien heb je dit jaar niets nodig van Black Friday… maar wél van jezelf
En begrijp me goed: het is helemaal niet verkeerd om iets te kopen tijdens Black Friday. Een goede deal is ook gewoon fijn en er zitten ook vast mooie voordelen aan deze weken.

Maar ik gun je dit jaar ook iets anders: Dat je voelt dat je niet hoeft mee te doen aan de mentale kortingsrace. Niet in winkels, niet online, en ook niet in je eigen hoofd. Ik gun je dat je ruimte mag maken voor rust, voor mildheid, voor wat jij écht nodig hebt. Omdat je het waard bent, zonder korting.

En misschien is dat wel het mooiste cadeau dat je jezelf deze november en december kunt geven: ‘lekker’ even je mentale batterij opladen. Gewoon omdat het kan in plaats van dat het ‘moet’.

Evelien

----------------------------

Evelien schrijft over psychologie, geluk en gezondheid, en werkt met mensen met langdurige gezondheidsklachten vanuit de overtuiging dat geluk mogelijk is, ook met beperkingen, en dat je daarin meer in handen hebt dan je soms denkt. Nieuwsgierig naar meer? www.chronischgeluk.com
Chronisch Geluk is ook te vinden op Facebook en Instagram – volg de pagina’s voor nieuwe inzichten, tips en herkenning.

Lees ook de vorige column van Evelien

---

Dit bericht delen: