.gif)
[Column] Dè es so! Herman, Paul en Johan
Toegegeven: dat bekt niet zo lekker als ‘Linda, Roos en Jessica’, maar deze heren hebben wel meer impact gehad op de mensheid dan bovengenoemd zingend trio voordat zij in ademnood kwamen. Herman, Paul en Johan staan ook wel bekend als de Gebroeders Van Lymborch. En hoewel hun achternaam wellicht anders doet vermoeden, zagen zij gedurende de middeleeuwen alle drie het levenslicht in het hertogdom Gelre te Nijmegen. Als telgen uit een kunstenaarsfamilie waren zij allen illuminatoren (niet te verwarren met illuminaten) en werden gelauwerd voor de wijze waarop zij middeleeuwse handschriften versierden. Afgelopen weekend werden zij, en hun 15e-eeuwse getijdenboek, in het Valkhofpark weer even tot leven gewekt.
Echter, bij getijde denk ik aan jaargetijde en de komst van de herfst, die – deels uit noodzaak – al eerder is begonnen: bomen laten hun bladeren vallen om zichzelf te beschermen tegen de extreme droogte. Dat tij zal helaas niet meer worden gekeerd door de hoeveelheid regen van de afgelopen tijd.
Bij getijde denk ik ook aan de afwisseling van hoog en laag water bij de zee. Ooit organiseerde een collega aardrijkskunde als personeelsuitje een ‘wadloop’ voor de liefhebbers. Hier kijk ik niet op terug als een groot succes. De zeehonden, die mij waren beloofd, heb ik later maar in Pieterburen in alle rust bekeken, want het enige exemplaar dat ik tijdens het wadlopen spotte, leek radiografisch bestuurd. Telkens wanneer ik hem bemerkte ging hij kopje onder, maar ook ík dreigde die kant uit te gaan. Bij elke stap die ik tussen de pierenpoep zette, werd ik vacuüm gezogen en op het laatst stevende ik op een zenuwinzinking af. Nat tot op het ondergoed snakte ik naar een geasfalteerde terugweg en naar de muffe caravan waar ik de nacht zou doorbrengen.
Getijden in het geval van de gebroeders Van Lymborch refereerden aan bidmomenten in het rijkversierde getijdenboek, dat zij tussen 1405 en 1409 maakten voor de hertog van Berry. Een getijdenboek, ook wel gebedenboek voor leken genoemd, ontstond in de 13e eeuw. Hierin stonden de acht vaste momenten beschreven waarop men bad gedurende de dag. Meestal waren de pagina's in handschrift of drukwerk rijk geïllumineerd, oftewel versierd met kleuren en gedetailleerde illustraties. De laatsten dienden om het inlevingsvermogen van de geloofsbeleider te vergroten. Het waren gebruiksvoorwerpen voor privédevotie.
Het getijdenboek van weleer kan qua populariteit worden vergeleken met de boeken van Harry Potter, want door de ontwikkeling van de steden en de stijging van de welvaart kon ook de rijke burgerij vanaf 1400 zich opeens een dergelijk kostbaar boek veroorloven. Het werd een statussymbool. De toegenomen vraag zorgde voor marktwerking en ‘de bestseller van de middeleeuwen’ was geboren.
Tegenwoordig bidt het gros van de gemiddelde westerse samenleving geen achtmaal meer per dag, maar een momentje van bezinning gun ik eenieder zo op zijn tijd. Onlangs zette ik meerdere malen voet in de Stevenskerk. Al 750 jaar een plek waar mensen komen om schoonheid, inspiratie, gezamenlijkheid en troost te ervaren. Daarvoor hoef je niet religieus te zijn. Ik steek een kaarsje aan en kijk naar boven en hoop dat iets of iemand mij hoort …
Amen!
Meer columns van Nathalie lezen? Lees hier de voorgaande column.
Dit bericht delen:
Advertenties
