Indië-herdenking Nijmegen bestaat twintig jaar

15 augustus 2025. Thema: ‘Steeds weer, nooit meer’

Lara Nuberg (historicus, schrijver, derde generatie) verzorgt de herdenkingslezing op 15 augustus in de St. Stevenskerk. Foto Yara Jimmink

Herdenking 2022 Foto PION

Nijmegen - Dit jaar staat de Indië-herdenking in het teken van de spanning tussen ‘Nooit meer,’ de belofte dat oorlog en onrecht zich niet mogen herhalen. En: ‘steeds weer,’ de realiteit dat conflict, ontheemding en de strijd voor gelijkwaardigheid blijven voortduren. In de St. Stevenskerk zijn op vrijdag 15 augustus onder meer te gast: Lara Nuberg, Simon Mamahit, Hubert Bruls, gamelan-ensemble Kusuma Budaya  en het Molukse koor Tala Mena Siwa. De organisatie is in handen van Platform Indische Organisaties Nijmegen (PION) en het comité Indië-herdenking.

Herdenking 2019 Foto PION

De afsluiting van ‘80 Jaar Vrijheid’, en de 20^e Indië-herdenking zou reden voor feest moeten zijn. Maar het voelt vreemd of zelfs een beetje dubbel om na al die decennia herdenken te moeten constateren dat waarschuwen (‘Nooit meer!’) tevergeefs is geweest. Niet langer kunnen het uitsluitend de oorlogen, vervolgingen en mensenrechtenschendingen in verre oorden zijn waar we aan refereren bij dit soort plechtigheden. Natuurlijk, de ontwikkelingen in Oekraïne, Gaza en VS  raken ons diep. Evenals de opkomst van dictators in de wereld. Maar de verontrustende feiten zijn inmiddels dichterbij dan ooit te vinden: de chaos in de Nederlandse politiek, de toenemende invloed van het populisme en extreemrechtse haatzaaierij, kortom: een janboel die heeft geleid tot het strafbaar stellen van illegaliteit. Zelfs het hulp bieden aan ongedocumenteerden is straks een overtreding. Dit alles beroert de Indische en Molukse gemeenschappen omdat ook zij ooit gedwongen Indonesiê hebben verlaten in de hoop hier een nieuw bestaan op te bouwen.

Herdenking 2024, foto: PION.

Weerbaarheid, moed, waakzaamheid, niet wegkijken; het zijn wellicht relevante begrippen om van te getuigen of om toe op te roepen in een herdenkingstoespraak. Dat herdenken vraagt anno 2025 om een herijking, een nieuw kompas. ‘Steeds weer, nooit meer!’, het thema van de komende herdenking, geeft daar uiting aan. De sprekers op 15 augustus zullen hier elk op eigen wijze op reflecteren. Dat zijn achtereenvolgens: burgemeester Hubert Bruls, historica Lara Nuberg en stadsdichter Simon Mamahit.

Indië-monument in het stadhuis van Nijmegen Foto PION

Terugblik op Indisch herdenken
Maar dat wil niet zeggen dat herdenken in het verleden weinig betekenis had. Het heeft, althans in Nijmegen, vele jaren bijgedragen aan verwerking van leed, aan het besef dat vrijheid en democratie een groot goed zijn. Daarom mag een terugblik op 20 jaar Indië-herdenken niet ontbreken. Stonden de eerste jaren de ooggetuigen centraal – zij die de Japanse bezetting zelf hadden meegemaakt - later maakte dit plaats voor beschouwingen door schrijvers, dichters, wetenschappers. Enkele namen van het eerste uur: Wieteke van Dort, Paula Gomez, Hans Vervoort. Vervolgens waren het Reggie Baay, Adriaan van Dis en Kester Freriks die een meer academische insteek kozen. Er was steeds meer plaats voor diversiteit in slachtoffergroepen: Chinezen, Molukkers, Indonesiërs, Japans-Indische nakomelingen. Er kwam zelfs een mooie publicatie (het Indisch Cahier Nijmegen) waarin voordrachten zijn opgenomen. Vanaf de jaren twintig van deze eeuw bepaalt een ander type sprekers het thema: Simone Berger, Yvette Kopijn en (dit jaar) Lara Nuberg geven de derde generatie stof tot nadenken. Oorlog en het verdwenen Indië zijn dan niet meer prominent aanwezig, hoewel herdenken als kernwaarde overeind bleef. Doorwerking bij latere generaties en de betekenis van Indische identiteit werden thema’s. En telkens was de Nijmeegse raadzaal het middelpunt van de herdenking; de plek waar het democratisch proces zijn beloop krijgt. Aanstaande 15 augustus vindt de Indië-herdenking eenmalig plaats in de St. Stevenskerk. Dit vanwege de afsluiting van het jubileumjaar ’80 Jaar Vrijheid’. De dag erna staat de rijkdom van de Indische cultuur centraal tijdens het ‘Sama Nimma Festival’ op het Mariënburgplein. Daar vieren we het feit dat de Indische gemeenschap veerkracht heeft getoond, ondanks oorlogen en gedwongen vertrek. Het inburgeren ging bij velen zeker niet zonder pijn, maar verliep bijna geruisloos en was altijd gericht op de toekomst van nieuwe generaties.

Poster Sama Nimma 2025

Programma 15 augustus

Locatie: St. Stevenskerk, inloop 19:00 uur, aanvang programma 19: 30 uur. Aanmelden: gewenst, niet verplicht, via info@stichtingpion.nl

(Thema: ‘Steeds weer, nooit meer’)

• Openingswoord Kartini Slaats (lid comité Indië-herdenking)
• Toespraak burgemeester Hubert Bruls
• Spoken Word door Simon Mamahit (stadsdichter)
• Lezing door schrijfster Lara Nuberg
• Zang van Tala Mena Siwa (Moluks koor)
• Voordracht familie Stoltenborgh (generatiekrans)
• Afsluiting door voorzitter Humphrey de la Croix (PION)
• Tatptoe en kranslegging
• Napraten met Indische spekkoek en gamelanmuziek

Kijk op www.stichtingpion.nl voor meer informatie

NB. In het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis is voor de derde keer op rij een mini-expositie gewijd aan een Indische familie met foto’s van Armando Ello. Dit keer de familie Stoltenborgh.

Het comité Indië-herdenking  v.l.n.r. Oscar Ekkelboom, Laura v.d. Vrijhoef, Timo Hübner en Kartini Slaats  Foto PION

Veel Nijmegenaren droegen de Melatispeld Foto PION

---

Dit bericht delen: