De Nieuwe Denktank publiceert vervolgrapport 'Weg uit de Stikstofcrisis'

De Nieuwe Denktank publiceert vandaag haar vervolgrapport 'Weg uit de Stikstofcrisis: Verantwoord omgaan met onzekerheid'. De conclusie van het rapport is dat een drempelwaarde voor stikstof (naar Duits voorbeeld) juridisch mogelijk – en nodig is in Nederland.

Het rapport is hier te downloaden.

Die drempelwaarde is nodig, omdat het stikstofmodel dat wordt gebruikt om vergunningen te verlenen bij kleine hoeveelheden te weinig zegt over de werkelijkheid. Die uitkomsten mag je dus ook niet gebruiken om je beslissing voor vergunningverlening op te baseren. Met een drempelwaarde blijven deze nietszeggende uitkomsten buiten beschouwing. Pas je geen drempelwaarde toe, dan wordt je vergunningverlening een oneerlijke loterij. Het is alsof je verkeersboetes gaat uitdelen, omdat je volgens het flitsapparaat 0,1 km/uur te hard rijdt, terwijl het flitsapparaat een onnauwkeurigheid heeft van meer dan 10 km/uur.

Dit volgt ook uit de meest recente rechtspraak. Een stikstofmodel mag en kan je bij vergunningverlening gebruiken, enkel en voor zover de uitkomsten voldoende iets zeggen over de werkelijkheid, zo oordeelde de Raad van State op 5 april (uitspraak Tracébesluit A12/A15). In deze uitspraak ging het over een afstandsgrens: een stikstofmodel kan te weinig zinnigs zeggen over waar stikstof neerkomt als dat verder dan 25 km is. Die modeluitkomsten mogen daarom buiten beschouwing worden gelaten bij het verlenen van vergunningen.

Wat geldt voor grote afstand, geldt ook voor kleine hoeveelheden. Ook dan zegt een stikstofmodel niet voldoende zinnigs meer. Een drempelwaarde is op basis van deze uitspraak van de Raad van State dan ook mogelijk. De Denktank heeft de onafhankelijke deskundige (hoogleraar University College London, voorheen PBL, RIVM en VU Amsterdam), wiens oordeel het fundament vormt van de A15-uitspraak, gevraagd om ook een expertoordeel te vormen hoe hoog die drempelwaarde zou moeten zijn. Zijn conclusie: het is wetenschappelijk niet te verantwoorden om kleine hoeveelheden onder de 1 mol een rol te laten spelen bij vergunningverlening. Dat betekent dat je een drempelwaarde kunt en moet hanteren, omdat je anders in een schijnwerkelijkheid opereert. Die drempelwaarde moet minimaal 1 mol zijn, maar mag ook hoger zijn – maximaal 35 mol. Hoe hoog die drempelwaarde precies moet zijn, is uiteindelijk een keuze die aan de politiek is, zolang die keuze maar binnen deze wetenschappelijk te verantwoorden bandbreedte blijft. 

In het rapport is de wetenschappelijke (juridisch en technisch) onderbouwing voor gebruik van een drempelwaarde volledig uitgewerkt. Met deze onderbouwing in de hand kan de overheid (rijk en provincie) de vergunningverlening weer op gang brengen. Ook individuele rechtszoekenden (bijv. PAS-melders) kunnen onder omstandigheden er een beroep op doen om gelegaliseerd te worden. Het gebruik van een drempelwaarde sluit aan bij de rechtspraak van de Raad van State en het Europese Hof van Justitie, de praktijk in andere EU-landen en de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

Gebruik van een drempelwaarde beëindigt de noodzaak om complexe oplossingen te zoeken en onwetenschappelijke stikstofhandel te drijven. Het is zonder wetswijziging in te voeren, het vereenvoudigt het systeem en het biedt de ruimte voor effectief, generiek emissiebeleid, wat resulteert in meer natuurverbetering tegen aanzienlijk lagere maatschappelijke kosten. Het zorgt ervoor dat de vergunningverlening weer op gang kan komen.

“De afgelopen jaren verscholen de uitvoerende en wetgevende macht zich dikwijls achter de rechter ‘We willen het niet, maar het moet van de rechter’. Vaak ten onrechte. Sinds de A15 uitspraak van de Raad van State van april dit jaar weten we zeker dat alternatief beleid wél kan. We hebben de juridische en wetenschappelijke onderbouwing voor ander beleid volledig uitgewerkt, zodat met dit rapport in de hand Rijk en Provincie de vergunningverlening weer op gang kunnen brengen.”  mr. dr. Quinten Pluymaekers, co-auteur ‘Weg uit de Stikstofcrisis: Verantwoord omgaan met onzekerheid’

Conclusie en aanbevelingen

• Stop met het gebruik van modeluitkomsten die niet voldoende zeggen over de werkelijkheid.  Dit leidt tot rechtsongelijkheid en willekeur. Het zorg voor het stilvallen van de vergunningverlening en het in stand houden van de zeer tragische situatie van de PAS-melders.
• Voer zo snel mogelijk een drempelwaarde in met een nader te bepalen hoogte tussen de 1 en 35 mol/ha/jaar en integreer dit in AERIUS Calculator (het stikstofmodel), zoals dit ook met de 25-km afkapgrens (eveneens een drempelwaarde) is gebeurd en leg dit voor aan de rechter, zodat aan de huidige rechtsonzekerheid een einde komt.
• Kies voor eenvoud. Ga over tot het voeren van generiek beleid, en probeer geen maatwerk te leveren als dat onmogelijk is. Nederland heeft de afgelopen jaren veel complexer beleid gevoerd dan andere Europese landen, een en ander tegen grote maatschappelijke kosten, maar dat heeft niet geleid tot een effectiever beleid of een (snellere) daling van stikstofdepositie. Het complexe maatwerk dat het Nederlandse beleid pretendeerde te leveren is wetenschappelijk niet mogelijk en dus tot mislukken gedoemd. 

De Nieuwe Denktank
De Nieuwe Denktank is een initiatief van vrije burgers met hart voor de publieke zaak. De Denktank streeft ernaar de overheid beter te laten functioneren. De Denktank is financieel onafhankelijk en politiek neutraal. De professionals van de Denktank werken onbezoldigd en zijn afkomstig uit diverse politieke partijen. Ze voeren onderzoek uit en organiseren discussiebijeenkomsten om constructieve veranderingen te bevorderen. Sinds de oprichting bijt De Nieuwe Denktank zich onder andere vast in de stikstofcrisis.