[column] LS Lang zal die leven

Morgen is het Koningsdag. Willem Alexander viert zijn 56e verjaardag dit jaar in Rotterdam. Dapper. Rotterdam staat als de meest multi-culti-stad van Nederland niet echt bekend als een oranjebolwerk. Misschien slaagt hij er in om juist daar zijn gedeukt imago enigszins op te poetsen.

En een flinke oppoetsbeurt heeft Zijne Majesteit wel nodig. Nog maar 55% van de bevolking heeft vertrouwen in de monarchie. Zelf krijgt hij een magere 6.1 als rapportcijfer voor tien jaar koningschap. Jongeren onder de 35 jaar zijn het meest negatief.

Coranablunders zoals de vakantie naar Griekenland en het verjaardagsfeestje van Amalia met te veel gasten worden de koning zwaar aangerekend. `Een beetje dom`, zou Maxima zeggen.

Hoe groot de Oranjegezindheid in Nijmegen is, zou een aardig onderwerp zijn voor een doorwrochte studie, maar algemeen wordt aangenomen dat de liefde voor het koningshuis in onze stad niet zo heel erg groot is. Koningsdag met de Familie als eregasten zie ik hier niet zo gauw gebeuren.

Havana aan de Waal klinkt voor hen als `het hol van de leeuw` en daar rijd je als het even kan met een wijde boog omheen. Natuurlijk moet de koning hier uit hoofde van zijn functie af en toe zijn om een lintje door te knippen zoals vorig jaar bij het nieuwe hoofdgebouw van het Radboud UMC. Dat hij door demonstranten werd uitgejouwd gaf het bezoek een zwart randje.

Ook de koninklijke voorgangers van Willem Alexander brachten slechts bliksembezoekjes van hooguit een halve dag, met als grote uitzondering Prins Claus die hier in 1967 de Vierdaagse liep. Nee, Nijmegen is voor de koninklijke hoogheden niet zo in trek als bestemming voor een leuke stedentrip.

Nijmegen en Oranje; het botert al eeuwen niet zo. Dat begon in 1591. Midden in de Tachtigjarige oorlog belegerde stadhouder prins Maurits, zoon en opvolger van Willem van Oranje, onze stad die heel lang trouw bleef aan koning Filips. Vanuit fort Knodsenburg in Lent schoot hij de Stevenstoren aan diggelen en uiteindelijk moest het katholieke Nijmegen zich overgeven.

En dat hebben we geweten! Een van de welvarendste steden van Nederland degradeerde abrupt tot een armoedige derderangs vestigingsstad. Alle kerken werden protestants en het stadsbestuur vervangen door een kleine groep prinsgezinde regenten. Dat alleen al deed pijn, maar de meeste pijn werd toch in de portemonnee gevoeld.

Nijmegen verloor achter zwaar gebarricadeerde muren en bastions haar open karakter en de lucratieve handel met het Duitse achterland. Daardoor verarmde de bevolking. Die situatie duurde maar liefst tot 1874, toen de stadsmuren mochten worden afgebroken. Pas in 1879 kreeg de stad met de spoorbrug aansluiting met de rest van het land. De Waalbrug kwam pas in 1936. De economische achterstand werd niet meer ingehaald, de armoe bleef.

Het Koninkrijk der Nederlanden dateert van 1815 en is daarmee het jongste van heel Europa. Voor die tijd tot 1795 was Nederland een republiek, eigenlijk een los verbond van zeven provincies, waarin vooral het gewest Holland het voor het zeggen had. Daar zat immers het geld. De Oranjes waren stadhouders, zeg maar de belangrijkste legeraanvoerders; machtig, maar nooit koning wat ze wel graag wilden zijn.

Vanaf 1795 overrompelde Napoleon Europa. Ook Nederland ontkwam er niet aan. Eerst als Bataafse Republiek en vanaf 1806 als Koninkrijk Holland. Napoleon benoemde zijn broer Lodewijk tot koning en die deed het als bestuurder niet gek. Er werden heel wat vernieuwingen in het landsbestuur doorgevoerd. Amsterdam werd hoofdstad, de burgerlijke stand en dienstplicht ingevoerd, wetgeving en rechtspraak gemoderniseerd. Lodewijk had wel problemen met de uitspraak `iek ben konijn van Olland`, maar hij verzachtte persoonlijk het leed van het volk bij rampen en epidemieën en liet zich in tegenstelling tot de Oranjes in elke uithoek van het land zien.

Na de nederlaag van Napoleon in 1813 werd Willem Frederik, zoon van de naar Engeland gevluchte stadhouder Willem V, ingehuldigd als 'soeverein vorst`. In 1815 riep hij zichzelf uit tot koning Willem I. Er was absoluut geen sprake van nationale oranjegekte en vlagvertoon. Ook niet in Nijmegen, waar men bang was voor een terugkeer naar het oude regentenbestuur. Dat gebeurde niet. De moderniseringen uit de Franse tijd waren toch te waardevol.

De oranjefolklore komt daarna pas langzamerhand op gang. Oranje is dan vooral het symbool van nationale eenheid en vooral een goede reden voor een uitbundig feestje. En feestjes vieren we graag, met of zonder koning. De commercie en de horeca zijn wat blij mee met koningsdag; lang zal die leven!

Morgen is het weer zover en in Rotterdam kan de koning en zijn gezin in levenden lijve worden toegejuicht. Kost die stad vier miljoen euro. Wil je wat, dan kost dat wat! Ons koningshuis kost een lieve grijpstuiver; zo`n honderd miljoen per jaar. Maar de kosten voor het Franse staatshoofd zijn hoger. President Macron geeft per maand zo`n 9000 euro uit aan de vigagiste en de kapper. Willem-Alexander is lang niet zo`n ijdeltuit; hij bezuinigt zelfs op de scheermesjes.

In elk koninkrijk laat het staatshoofd zich graag toejuichen. Koningsdag wordt overal gevierd, maar nergens zo uitbundig als bij ons. Alhoewel, in Cambodja doen ze dat maar liefst drie dagen lang. In het Afrikaanse Swaziland bezoekt koning Mswati jaarlijks een dorp of stad, compleet met de plaatselijke variant van ons koekhappen. Elk gezin moet dan wel een dier slachten dat de koning mee naar huis neemt. Zo houd je de koninklijke kosten laag en het land kent geen stikstofprobleem.

Vannacht kunt u feestvieren op het Konings- of Faberplein. Morgen kunt u uw overtollige zolderzooi weer uitstallen in de Goffert, kiezen voor Oranjepop in het Hunnerpark, genieten van Summerland op de Grote Markt, ergens een terrasje pakken of gewoon thuisblijven.

Ik wens u in ieder geval mooi weer en veel plezier. Kijk uit met de oranjebitter. Met dertig procent alcohol zing je `lang zal die leven` maar één keer en zie je er binnen de kortste keren uit als een `groene draeck`.

Carolus

Meer lezen van Carolus? Lees hier zijn voorgaande column.

---

Dit bericht delen: